Berlin, Naziler tarafından “tüm kurbanlara barış sağlamak için” tutulan insan kemik parçaları için cenaze töreni düzenliyor

İnşaat işçileri, 2014 yılında Berlin’deki Freie Universitaet arazisindeki kazı çalışmaları sırasında tüyler ürpertici bir keşifte bulundular: insan kemikleri parçaları. Sonraki iki yıl içinde, sitenin çevresinde, Naziler tarafından tutulan “bilimsel” koleksiyonların bir parçası olduğu düşünülen binlerce kemik parçası daha bulundu.

Berlin, ait oldukları insanları onurlandırmak için Perşembe günü bir cenaze töreni düzenledi. Kimlikleri bir sır olarak kalıyor ama şüphesiz bilim adına işlenen suçların kurbanlarıydılar.

Freie Universitaet başkanı Guenter Ziegler, AFP’ye verdiği demeçte, “Uzun zaman geçmiş olsa da, isimlerini bilmesek bile tüm kurbanlara barış sağlamak bizim görevimizdir.”

Üniversite tarafından düzenlenen cenaze töreni, kentin batısındaki bir mezarlıkta, ilk buluntunun ardından yapılan arkeolojik kazılarda 16.000 kemik parçasının bulunduğu yere yakın bir yerde gerçekleşti.

Kemiklerin bulunduğu yer, bir zamanlar kötü şöhretli kişilerin eviydi. Kaiser Wilhelm Antropoloji, İnsan Kalıtımı ve Öjeni Enstitüsü (KWIA). 1927’de kurulan KWIA, II. Dünya Savaşı sırasında doktor da dahil olmak üzere Nazi bilim adamları için bir merkezdi. Josef MengeleAuschwitz toplama kampındaki mahkumlar üzerinde yaptığı deneylerle ünlüdür.

Uzmanlar, kemiklerdeki yapıştırıcı izleri ve yazıtların, bunların enstitü tarafından tutulan koleksiyonların bir parçası olduğunu gösterdiğini söylüyor.

Uzmanlar, kemiklerin özellikle sömürge dönemine kadar uzanan “suç bağlamlarından” geldiği, ancak “kemiklerin bazılarının Nazi suçlarının kurbanlarından da gelmiş olabileceği” sonucuna vardı.

Uzmanlar, kemiklerin çoğu en az iki yüzyıl öncesine ait olan en az 54 erkek, kadın ve çocuğa ait olduğunu söylüyor.

Ayrıca sıçan, tavşan, domuz ve koyun iskeletlerinin parçalarını da içeriyorlardı.

Uzun istişarelerden sonra, üniversite kurbanlara saygısı nedeniyle kemikler üzerinde daha fazla araştırma yapmamaya karar verdi.

Ziegler’e göre, onları “farklı kaynaklara, farklı suçlara ve dünyanın farklı bölgelerine göre” kategorilere ayırmak, tarihi tekrar etme riskini taşır.

“O zaman tam olarak kaçınmak istediğimiz şeyi yeniden üretmiş olurduk: farklı sınıflara bölünme” dedi.

Araştırmayı yöneten arkeolog Susan Pollock, “Tabii ki bu insanların kim olduğunu bilmek isterdim, ancak enstitü adına insanlara yapılanlar göz önüne alındığında uygun olmaz” dedi.

Pollock’a göre, kemik parçaları yaklaşık bir tırnak büyüklüğünden 12 santimetreye kadar değişiyor ve hiçbiri tam olarak bozulmamış olarak bulundu.

Sömürge suçlarının kurbanlarından gelmelerinin yanı sıra, dünya çapında mezar soygunları yoluyla da elde edilmiş olabilirler.

Pollock, KWIA’nın ilk yöneticisi Eugen Fischer’in 20. yüzyılın başında Güney Afrika’daki Alman kolonilerinde araştırma yaptığını kaydetti.

Koleksiyonu kısmen sömürge bağlamında yürüten antropolog Felix von Luschan’ın adını taşıyan dünyanın dört bir yanından insan kalıntıları koleksiyonu da enstitüde barındırılıyordu.

Freie Universitaet’e göre, 1945 yılına kadar KWIA “ırk hijyeni üzerine araştırmaları tüm dünyaya yaydı … ve Ulusal Sosyalizm suçlarına katıldı”.

Pollock, enstitünün “insan hayatını şeylere, araştırma nesnelerine dönüştürdüğünü” söyledi.

Bugün, eski KWIA’nın bulunduğu yerin yakınındaki bir üniversite binasının yan tarafındaki küçük paslı bir levha, ziyaretçilere orada işlenen suistimalleri hatırlatıyor.

Pollock, Mengele’nin “Auschwitz’de öldürülen insanların gözlerini” bu enstitüye ve diğer organları da gönderdiğini söyledi.

Almanya, bilim adamları ve doktorlar tarafından desteklenen Nazi rejiminin “ötenazi programlarının” bir parçası olarak Üçüncü Reich döneminde katledilen binlerce engelli ve hasta insanın kalıntılarını tespit etmek için gecikmeli de olsa yoğun bir şekilde çalıştı.

Berlin’de bulunan kemiklerle ilgili daha fazla araştırma yapmama kararı, kurban olduğu iddia edilen Almanya Yahudileri Merkez Konseyi, Alman Sinti ve Roman Merkez Konseyi ve Afrika Topluluğu Merkez Konseyi dahil olmak üzere gruplarla istişare edilerek alındı.

Özellikle ilk ikisi, “istilacı” olacağını söyledikleri DNA analizinin kullanımına itiraz ettiler.

Üniversiteye göre cenaze töreni herhangi bir dini sembol olmadan ve “Avrupa merkezli” olmayacak şekilde gerçekleştirilecekti.

1992’de 60 Dakika muhabiri Lesley Stahl Eva Kor ile röportaj, Mengele’nin acımasız deneylerinden sağ kurtulan tek yumurta ikizi. O sırada Kor, ikiz kardeşi Miriam’ın Auschwitz’de hayatını sürdürmesine nasıl yardım ettiğini hatırladı.

Kor, “Açlıktan sürekli bayılıyordum, sonra bile hayatta kaldım” dedi. “Yine de Miriam bütün bir haftalık ekmeğini biriktirdi. Şimdi bunun için ne kadar irade gerektiğini hayal edebiliyor musun?”

Kor, Temmuz 2019’da öldü 85 yaşında