Mahsa Amini ölümü: İran, protesto ölümleri arttıkça interneti kısıtlıyor

CNN
–

İranlı yetkililer, ahlak polisi tarafından gözaltına alınan genç bir kadının ölümüyle ilgili protestolar İslam Cumhuriyeti’ni sarsarken, sokaklar sakinleşene kadar ülkede internet erişimini kısıtlayacaklarını söylüyorlar.

Tahran’da gözaltına alınan 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin başörtüsünü düzgün takmadığı için “yeniden eğitim merkezine” götürülmesinin ardından geçen hafta binlerce İranlı protesto için sokaklara döküldü.

Cuma gününden bu yana, başkent Tahran da dahil olmak üzere ülke çapında en az 40 şehirde gösteriler düzenlendi ve protestocular kadınlara yönelik şiddet ve ayrımcılığın yanı sıra zorunlu başörtüsü takmaya son verilmesini talep etti.

Güvenlik güçleriyle çıkan çatışmalarda düzinelerce protestocunun öldüğü bildirildi.

CNN bağımsız olarak ölü sayısını doğrulayamıyor – kesin bir rakamı İran hükümeti dışında herhangi birinin doğrulaması mümkün değil – ve muhalefet grupları, uluslararası hak örgütleri ve yerel gazeteciler tarafından farklı tahminler verildi. Uluslararası Af Örgütü Cuma günü yaptığı açıklamada, dördü çocuk en az 30 kişinin öldüğünü; devlet medyasına göre İran İslam Cumhuriyeti Yayını, 35 kişi öldü.

Yetkililer, interneti kısıtlayarak protestoları kontrol edebileceklerini umuyorlar – son yıllarda İran’ı kasıp kavuran bir dalganın sonuncusu. 2009’da tartışmalı seçim sonuçları üzerine Yeşil hareketle başladılar ve daha yakın zamanda 2019 protestoları akaryakıt fiyatlarındaki artışla başladı. BM ve insan hakları grupları tarafından yayınlanan tahminlere göre, üç yıl önceki şiddetli baskılarda yüzlerce kişinin öldüğüne ve binlerce kişinin yaralandığına inanılıyordu.

Ancak bu yılki protestolar farklı – kapsamları, ölçekleri ve emsali görülmemiş feminist doğaları. Sosyo-ekonomik bölünme boyunca da seferberlik var. İranlılardan oluşan genç bir nesil, onlarca yıllık baskıya karşı sokaklarda yükseliyor – muhtemelen her zamankinden daha cesur.

Gösteriler, kuzeybatıdaki Kürt bölgesinden başkent Tahran’a ve hatta Meşhed gibi daha geleneksel olarak muhafazakar şehirlere kadar düzinelerce İran şehrine yayıldı.

Amini’nin ölümüyle ateşlenirken, ilk hesap verebilirlik çağrıları, özellikle 1979 İslam Devrimi’nden bu yana onlarca yıldır ayrımcılığa ve haklarında ciddi kısıtlamalara maruz kalan kadınlar için daha fazla hak ve özgürlük taleplerine dönüştü.

Ancak rejim değişikliği çağrıları da artıyor. Ülkenin dört bir yanında insanlar, Ayetullah Ali Hamaney’in portrelerini yırtarak Dini Lider’e atıfta bulunarak “diktatöre ölüm” sloganları atıyor. Cuma gecesi Hamaney’in doğum yerinden protestocuların İslam Devrimi’nin sembollerinden biri olarak kabul edilen bir adamın heykelini ateşe verdiği Meşhed kentinden dikkat çekici görüntüler ortaya çıktı. Eskiden böyle sahneler düşünülemezdi.

Bütün bunlar, İran’ın sert liderliğinin, durdurulan 2015 nükleer anlaşmasını ve ABD yaptırımları altındaki ekonominin durumunu canlandırma müzakereleriyle artan baskı altında olduğu bir zamanda oluyor; sıradan İranlılar, yükselen enflasyon seviyeleriyle başa çıkmak için mücadele ediyor.

Bu protestolar yıllardır hükümet için en büyük zorluk olsa da, analistler hükümetin geçmişte kullandığı sert taktiklere başvurarak onları kontrol altına almak için harekete geçeceğine inanıyorlar. 2019’dan beri görülmeyen bir seviyedeki internet kısıtlamaları ile birlikte acımasız bir baskının geldiğine dair işaretler var. Diğer önlemler arasında hükümetin Cuma namazından sonra destekçilerini toplu mitinglerde harekete geçirmesi; göstericileri isyancı ve yabancı ajan olarak görevden alan yetkililer ve ordunun ve güçlü İran Devrim Muhafız Kolordusu’nun protestolarla başa çıkmak için konuşlandırılacağı konusunda uğursuz uyarılar.

İran İletişim Bakanı Ahmed Vahidi Cuma günü devlet televizyonu IRIB ile yaptığı konuşmada, “İsyanlar bitene kadar internetin sınırları olacak. Sosyal medya üzerinden isyan organizasyonunu engellemek için internet sınırlamaları oluşturmak zorundayız” dedi.

Vahidi’nin yorumları, sosyal medyadaki kadınların başörtülerini çıkararak yaktığı ve göstericilerin “kadın, yaşam, özgürlük” gibi sloganlar attığı, halkın meydan okuma sahneleri göstermesinin ardından geldi.

İnterneti daha da kısıtlamaya yönelik hareket, Birleşmiş Milletler’in Amini’nin ölümüyle ilgili bağımsız bir soruşturma yapılması ve İran güvenlik güçlerinin protestoculara “orantısız güç” kullanmaktan kaçınması yönündeki çağrısını da izledi.

Amini’nin ölümüyle ilgili öfke, bir acıdan sonra öldüğünü iddia eden devlet yetkilileri tarafından verilen açıklamaya ilişkin kamuoyunun şüpheciliğinden geliyor. “kalp krizi” ve komaya girdi. Ancak Amini’nin ailesi, önceden var olan bir kalp rahatsızlığı olmadığını söyledi.

Amini’nin ölümü, kadınların İran’da on yıllardır karşı karşıya kaldığı şiddetli baskının bir sembolü haline geldi ve dünya liderlerinin bu hafta New York’taki Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda bile onu çağırmasıyla adı tüm dünyaya yayıldı.

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Perşembe günü yaptığı açıklamada, BM uzmanlarının İran’da devlet yetkilileri tarafından kadınlara yönelik fiziksel şiddet kullanımını şiddetle kınadıklarını söyledi.

“İranlı yetkililer (Amini) kalp krizinden öldüğünü söyledi ve ölümünün doğal sebeplerden olduğunu iddia etti. Ancak bazı raporlar, Amini’nin ölümünün iddia edilen işkence ve kötü muamele sonucu olduğunu ileri sürdü” denildi.

İran makamlarını, Amini’nin ölümüyle ilgili bağımsız, tarafsız ve hızlı bir soruşturma yürütmeye, soruşturmanın bulgularını kamuoyuna açıklamaya ve tüm failleri sorumlu tutmaya çağırıyoruz” dedi.

İnternet izleme ajansı Netblocks Cuma günü yaptığı açıklamada, protestolar devam ederken İranlıların üçüncü bir “ulus çapında” mobil internet bağlantısı kaybı dalgasıyla karşı karşıya olduklarını söyledi.

İzleme grubu haftanın başlarında, protestoların başlamasından bu yana ülkede mobil ağların büyük ölçüde kapatıldığı ve Instagram ve WhatsApp sosyal ağlarının kısıtlandığı İran’ın 2019’dan bu yana en şiddetli internet kısıtlamalarını yaşadığını söyledi.

İnternet engellerini aşmak için hem ülke içindeki hem de diasporadaki İranlılar, Android akıllı telefonlar için bir pazar yeri olan Google Play Store aracılığıyla İran’da en çok indirilen uygulamalar olan Tor Project ve Hula VPN gibi popüler Sanal Özel Ağ (VPN) sağlayıcılarına yöneliyor. AppBrain izleme servisine göre kullanıcılar uygulamaları indirebilir.

Ancak Netblocks, şu anda ülkede görülen internet kesintisi türünün “genellikle hileli atlatma yazılımı veya VPN kullanımıyla çözülemeyeceği” konusunda uyardı.

Benzer internet kısıtlamaları Kasım 2019’da İran’da gerçekleşti ve yetkililer ülke çapında akaryakıt fiyatlarına yönelik protestoların yayılmasını engellemeye çalışırken İranlıları neredeyse tamamen çevrimdışı hale getirdi.

Oracle’ın İnternet İstihbaratı o sırada bunu “İran’da şimdiye kadar gözlemlenen en büyük internet kesintisi” olarak nitelendirdi.

Bu arada, İnternet aktivisti hacker grubu Anonymous, geçen hafta İran hükümetini çevrimiçi olarak hedef alarak Perşembe günü hükümet web sitelerinin birkaç kez ihlal edildiğini duyurdu.

Anonymous, Amini’nin ölümünün ardından sosyal medyada ilgi görmeye başlayan İran Operasyonu’nun kısaltması olan #OpIran hashtag’ini kullanarak Perşembe günü, örgütün 1000’den fazla CCTV İran kamerasını hacklemede başarılı olduğunu tweetledi. bağımsız olarak onaylayın.

BM Genel Sekreteri António Guterres Cuma günü yaptığı açıklamada, “barışçıl protestoların aşırı güç kullanımıyla karşılanarak düzinelerce ölüm ve yaralanmaya yol açtığına dair raporlardan endişe duyduğunu” söyledi.

Dujarric, UNTV’deki günlük brifingde, “Güvenlik güçlerini gereksiz veya orantısız güç kullanmaktan kaçınmaya ve daha fazla tırmanmayı önlemek için herkesi itidal etmeye çağırıyoruz.” Dedi.

BM, İran’daki protestoları yakından takip ettiğini söyledi ve yetkilileri “ifade, barışçıl toplanma ve örgütlenme özgürlüklerine saygı göstermeye” çağırdı.

Yetkilileri ayrıca kadın haklarına saygı duymaya ve kadınlara ve kız çocuklarına yönelik her türlü ayrımcılığı ortadan kaldırmaya ve uluslararası standartlara uygun olarak onları diğer insan hakları ihlallerinden korumak için etkili önlemler almaya çağırıyoruz” dedi.

Guterres, İnsan Hakları Yüksek Komiseri Vekili’nin Amini’nin ölümüyle ilgili “bağımsız bir yetkili makam” tarafından derhal soruşturma açılması çağrısını yineledi.