Tallinn, Estonya — Gazeteci ve aktivist Yekaterina Maksimova geç kalmayı göze alamayınca, muhtemelen en verimli yol olmasına rağmen Moskova metrosuna binmekten kaçınır.
Bunun nedeni, sistemin yüz tanıma özellikli yaygın güvenlik kameraları sayesinde geçen yıl beş kez gözaltına alınmış olmasıdır. Polisin, kameraların kendisine “tepki verdiğini” söylediğini söylüyor – ancak çoğu zaman nedenini anlamıyor gibi görünüyorlar ve birkaç saat sonra gitmesine izin veriyorlar.
Daha önce iki kez tutuklanan Maksimova, “Görünüşe göre bir tür veri tabanındayım” diyor: 2019’da Moskova’da bir gösteriye katıldıktan sonra ve 2020’de çevre aktivizmi nedeniyle.
Hükümetin aktif olarak sosyal medya hesaplarını izlemesi ve aktivistlere karşı güvenlik kameraları kullanması nedeniyle, onun gibi birçok Rus için yetkililerin incelemesinden kaçmak giderek daha zor hale geldi.
Bir zamanlar kullanıcılar tarafından bürokratik görevlerde kolayca gezindiği için övülen bir çevrimiçi platform bile bir kontrol aracı olarak kullanılıyor: Yetkililer bunu askeri celplere hizmet etmek için kullanmayı planlıyor, böylece askere alma evraklarını bizzat teslim etmekten kaçınmaya yönelik asker kaçakçılarının popüler taktiğine engel oluyor. .
Hak savunucuları, Başkan Vladimir Putin yönetimindeki Rusya’nın, nüfusu izlemek, sansürlemek ve kontrol etmek için dijital teknolojiden yararlandığını ve bazılarının “siber gulag” dediği – Sovyet döneminde siyasi mahkumların tutulduğu çalışma kamplarına karanlık bir gönderme – oluşturduğunu söylüyor.
Vatandaşlarını gözetleme konusunda uzun bir geçmişi olan bir ulus için bile yeni bir bölge.
Kremlin’in Rus internet özgürlüğü grubu Roskomsvoboda’nın yasal uygulama başkanı Sarkis Darbinyan, “Kremlin gerçekten de dijitalleşmeden yararlanan biri haline geldi ve devlet propagandası yapmak, insanları gözetlemek, internet kullanıcılarını anonimleştirmek için tüm fırsatları kullanıyor” dedi. bir “yabancı ajan”.
ARTAN ÇEVRİMİÇİ SANSÜR VE Kovuşturmalar
Kremlin’in dijital izleme konusunda görünüşteki kayıtsızlığı, 2011-12 kitlesel protestolarının çevrimiçi olarak koordine edilmesi ve yetkililerin internet kontrollerini sıkılaştırmasına yol açmasının ardından değişti.
Bazı düzenlemeler, web sitelerini engellemelerine izin verdi; diğerleri, cep telefonu operatörlerinin ve internet sağlayıcılarının arama kayıtlarını ve mesajları saklamasını ve gerektiğinde bilgileri güvenlik servisleriyle paylaşmasını zorunlu kıldı. Yetkililer, Google, Apple ve Facebook gibi şirketlere, kullanıcı verilerini Rus sunucularında depolamaları için baskı yaptı, boşuna ve gerekirse dünyanın geri kalanından kesilebilecek bir “egemen internet” oluşturma planlarını duyurdu.
O zamanlar, birçok uzman bu çabaları boşuna bularak reddetmişti ve bazıları hala etkisiz görünüyor. Rusya’nın önlemleri, Çin’in Büyük Güvenlik Duvarı’na kıyasla bir parmaklık anlamına gelebilir, ancak Kremlin’in çevrimiçi baskısı hız kazandı.
Rusya, Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgal ettikten sonra, sosyal medya gönderileri ve yorumlarına yönelik çevrimiçi sansür ve kovuşturmalar o kadar arttı ki mevcut tüm rekorları kırdı.
Önde gelen bir internet hakları grubu olan Net Freedoms’a göre, 2022’de 610.000’den fazla web sayfası yetkililer tarafından engellendi veya kaldırıldı – bu, 15 yılın en yüksek yıllık toplamı – ve 779 kişi, yine bir rekor olan çevrimiçi yorumlar ve gönderiler nedeniyle suç duyurusunda bulundu.
Net Freedoms başkanı Damir Gainutdinov, önemli bir faktörün, işgalden bir hafta sonra kabul edilen ve savaş karşıtı duyguları etkili bir şekilde suç sayan bir yasa olduğunu söyledi. Ordu hakkında “yanlış bilgi yaymayı” veya orduyu “itibarsızlaştırmayı”, onu alenen savaşa karşı çıkanlara karşı kullanmayı yasaklıyor.
İnsan Hakları İzleme Örgütü, yetkililere “Rus Silahlı Kuvvetlerinin veya yurtdışındaki diğer devlet kurumlarının davranışları hakkında ‘yanlış bilgi’ yaymak veya Rusya’ya yaptırım çağrıları yaymak için kitle iletişim kuruluşlarını yargısız bir şekilde kapatma ve çevrimiçi içeriği engelleme” izni veren başka bir 2022 yasasına atıfta bulundu.
SOSYAL MEDYA KULLANICILARI ‘GÜVENDE HİSSETMEMELİ’
2014’te kabul edilen daha sert aşırılık karşıtı yasalar, sosyal medya kullanıcılarını ve çevrimiçi konuşmayı hedef alarak gönderiler, beğeniler ve paylaşımlar nedeniyle yüzlerce ceza davasına yol açtı. Çoğu, yetkililerle işbirliği yaptığı bildirilen popüler Rus sosyal medya platformu VKontakte’nin kullanıcılarını etkiledi.
Baskı genişledikçe yetkililer Facebook, Twitter, Instagram ve Telegram’ı da hedef aldı. İşgalden yaklaşık bir hafta sonra Rusya’da Facebook, Instagram ve Twitter engellendi, ancak platformların kullanıcıları hâlâ yargılanıyor.
65 yaşındaki Marina Novikova, bu ay Sibirya’nın Seversk şehrinde savaş karşıtı Telegram gönderileri için ordu hakkında “yanlış bilgi yaymaktan” suçlu bulunarak 12.400 doların üzerinde para cezasına çarptırıldı. Geçen hafta bir Moskova mahkemesi, muhalif aktivist Mikhail Kriger’i Facebook’ta Putin’i “asmak” istediğini ifade ettiği yorumlar nedeniyle yedi yıl hapis cezasına çarptırdı. Fransa’da yaşayan ünlü blog yazarı Nika Belotserkovskaya, yetkililerin ordu hakkında “sahte” yaydığını iddia ettiği savaşla ilgili Instagram paylaşımları nedeniyle gıyabında dokuz yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Gainutdinov, “Hiçbir sosyal medya platformunun kullanıcıları kendilerini güvende hissetmemeli” dedi.
Hak savunucuları, çevrimiçi sansürün, yasa dışı sayılan içerikler için sosyal medyayı ve web sitelerini izlemek için yapay zeka sistemleri aracılığıyla büyük ölçüde genişlemek üzere olduğundan endişe ediyor.
Şubat ayında, hükümetin medya düzenleyicisi Roskomnadzor, çevrimiçi fotoğraf ve videolarda yasaklanmış içeriği arayan ve insanlar tarafından günde yaklaşık 200’e kıyasla günde 200.000’den fazla görüntüyü analiz edebilen bir AI sistemi olan Oculus’u başlattığını söyledi.
Çalışmalardaki diğer iki AI sistemi, metin materyallerini arayacak.
Şubat ayında, Vedomosti gazetesi kimliği belirsiz bir Roskomnadzor yetkilisinin savaşla ilgili “sahtelerin emsalsiz miktarda ve yayılma hızından” yakındığını aktardı. Yetkili ayrıca aşırılık yanlısı sözler, protesto çağrıları ve “LGBT propagandası”nın yeni sistemlerin tanımlayacağı yasaklı içerikler arasında yer aldığını belirtti.
Aktivistler, yeni sistemlerin çalışıp çalışmadığını ve ne kadar etkili olduklarını bilmenin zor olduğunu söylüyor. İnternet özgürlüğü grubundan Darbinyan, sistemlerin nasıl çalışacağına ve düzenleneceğine dair tam bir şeffaflık eksikliğinin ortasında, bunu “daha fazla sansüre” yol açan “korkunç şeyler” olarak tanımlıyor.
Roskomnadzor’un bir yan kuruluşunun belgelerini ele geçiren Belaruslu bilgisayar korsanlığı grubu Cyberpartisans’a göre yetkililer, sosyal medya sayfalarından, haberci uygulamalarından ve kapalı çevrimiçi topluluklardan bilgi toplayan bir bot sistemi üzerinde çalışıyor olabilir.
Siber partizanlar koordinatörü Yuliana Shametavets, AP’ye devlet tarafından yaratılan botların gözetleme ve propaganda için Rusça sosyal medya gruplarına sızmasının beklendiğini söyledi.
“Artık Ruslara gülmek, eski silahları olduğunu ve nasıl savaşılacağını bilmediklerini söylemek yaygın ama Kremlin dezenformasyon kampanyalarında harika ve son derece etkili ve çok tehlikeli ürünler yaratan üst düzey BT uzmanları var. dedi.
Hükümet düzenleyicisi Roskomnadzor, yorum talebine yanıt vermedi.
GÖZLER SOKAKLARIN ÜZERİNDE VE ALTINDA
2017-18’de Moskova makamları, yüz tanıma teknolojisiyle etkinleştirilen bir sokak kamera sistemi başlattı.
2020’deki COVID-19 salgını sırasında yetkililer, sokağa çıkma kısıtlamalarını ihlal ederek evlerinden çıkanları takip edip para cezası verebildi.
Aynı yıl, Rus medyası okullara da kamera alacağını bildirdi. Vedomosti, her şeyi gören karakteri “Big Brother” ile distopik roman “1984”ün İngiliz yazarı için “Orwell” adlı bir yüz tanıma sistemine bağlanacaklarını bildirdi.
2021’de muhalefet lideri Alexei Navalny’nin hapsedilmesiyle ilgili protestolar patlak verdiğinde sistem, gösterilere katılanların izini sürmek ve bazen haftalar sonra gözaltına almak için kullanıldı. Putin, Eylül 2022’de Ukrayna’da erkeklerin savaşması için kısmi bir seferberlik ilan ettikten sonra, görünüşe göre yetkililerin asker kaçaklarını toplamasına yardımcı oldu.
Moskova metrosunda seferberlik çağrısına uymadığı için durdurulan bir adam, misillemeden korktuğu için adının açıklanmaması koşuluyla AP’ye konuşan karısına göre, polisin kendisine yüz tanıma sisteminin varlığı konusunda onları uyardığını söylediğini söyledi.
İnsan Hakları İzleme Örgütü bu yıl 2022’de “Rus makamları, bankalardan bu tür verileri toplamak ve aktivistleri gözetlemek ve onlara zulmetmek için yüz tanıma teknolojisini kullanmak da dahil olmak üzere, insanların biyometrik verileri üzerindeki kontrollerini genişletti.”
Metroda defalarca durdurulan aktivist Maksimova, gözaltılara itiraz ederek dava açtı ancak kaybetti. Yetkililer, daha önce tutuklandığı için polisin onu, memurların bir vatandaşın “ahlaki ve yasal sorumluluklarını” açıkladığı “ihtiyati bir konuşma” için alıkoyma hakkına sahip olduğunu savundu.
Maksimova, yetkililerin onun neden gözetim veritabanlarında olduğunu açıklamayı reddettiğini ve bunu bir devlet sırrı olarak nitelendirdiğini söylüyor. O ve avukatı, mahkeme kararına itiraz ediyor.
Darbinyan, Moskova’da konutların girişlerinde, toplu taşıma araçlarında ve sokaklarda yazılım tarafından etkinleştirilen 250.000 güvenlik kamerası olduğunu söyledi. Petersburg ve Novosibirsk ve Kazan gibi diğer büyük şehirlerde de benzer sistemler olduğunu söyledi.
Yetkililerin “tüm ülke çapında bir kamera ağı kurmak” istediğine inanıyordu. Kulağa göz korkutucu bir görev gibi geliyor, ancak bunu yapmak için olanaklar ve fonlar var.”
“TOPLAM DİJİTAL GÖZETİM”
Kasım ayında Putin, Ukrayna’da 300.000 erkeği savaşmaları için seferber etme çabalarının askere alma kayıtlarının ciddi bir kargaşa içinde olduğunu ortaya çıkardıktan sonra, hükümete askerlik hizmetine uygun olanların çevrimiçi bir kaydını oluşturmasını emretti.
Siyasi analist Tatyana Stanovaya, Carnegie Endowment for International Peace için yakın tarihli bir yorumunda, sonbahara kadar hazır olacağına söz verilen kayıt defterinin “ayakta tedavi kliniklerinden mahkemelere, vergi dairelerine ve seçim komisyonlarına kadar” her türlü veriyi toplayacağını söyledi.
Bu, yetkililerin pasaport veya tapu gibi resmi belgelere başvurmak için kullanılan bir hükümet web sitesi aracılığıyla taslak celpleri elektronik olarak sunmasına olanak tanıyacak. Bir celp çevrimiçi göründüğünde, alıcılar Rusya’dan ayrılamaz. Sürücü belgesinin askıya alınması veya mülk alım satım yasağı gibi diğer kısıtlamalar, görseler de görmeseler de 20 gün içinde çağrıya uymamaları halinde uygulanır.
Stanovaya, hükümetin “tamamen dijital gözetim, zorlama ve cezadan oluşan bir devlet sistemi kurması” ile bu kısıtlamaların Rus yaşamının diğer yönlerine yayılabileceğine inanıyor. Örneğin, Aralık ayında çıkan bir yasa, taksi şirketlerinin veritabanlarını Sovyet KGB’nin halefi kurumuyla paylaşmasını zorunlu kılarak, ona yolcuların tarihlerine, seyahat rotalarına ve ödemelerine erişim sağlıyor.
Stanovaya, “Pandemi sırasında aktif olarak konuşulan siber gulag şimdi gerçek şeklini alıyor” diye yazdı.
___
Estonya, Tallinn’den Associated Press yazarı Yuras Karmanau katkıda bulundu.
Kaynak : https://abcnews.go.com/International/wireStory/cyber-gulag-russia-tracks-censors-controls-citizens-99530457